Blog

Afl. 12 Beyond Art: Kunst is Levensenergie
Klik HIER voor YouTube filmpje

Ida: Welkom bij de Beyond Art en Spirit I AM Podcast. De podcast met Madama die Kunst en Spirit verbindt met Bewustzijn.  Madama. De vorige keer hebben we het onder andere gehad over het boek De Nieuwe Stroming. Maar jij zegt ook vaak Het Nieuwe Schilderen is Scheppend Bewustzijn of Kunst is Scheppende arbeid. In jouw werk zien wij dus een hele grote diversiteit. Maar wat is nu een onderliggende kracht? Wat is nu wat jouw werk Beyond maakt? Zoals de titel van onze podcast luidt?

Madama: Ja, dat is een hele goede vraag en ik ben ook blij dat ik daar nu even op in kan gaan. Want het woord Beyond is natuurlijk ook, het woord zegt het al, voorbij het zichtbare, dus het transcendeert. En wat is nou dat Nieuwe Schilderen?

Scheppend bewustzijn is natuurlijk een hele interessante invalshoek die ik de laatste tijd steeds in mijn hoofd heb van ja, kunst is scheppende arbeid. Was ik al een tijd eerder mee bezig. En wat betekent dat nou? In de eerste plaats betekent het dat het Nieuwe Schilderen betekent, in feite het nieuwe Zijn, het nieuwe leven, het nieuwe ademhalen. Dus het IS. Het is natuurlijk helemaal niet gekoppeld aan het kunstenaarschap in de zin van schilderen of schrijven of musiceren of dichten. Het heeft te maken met een bepaalde houding, de mahamudra, zoals we dat in het boeddhisme zeggen, de grote houding, de levenshouding waardoor je dus ook het Nieuwe Schilderen en kunst als scheppende arbeid in feite dus nu voorbij het vak, het vak van kunstenaarschap trekt. Dus ieder mens, zei Joseph Beuys al, ieder mens is een kunstenaar. En eigenlijk door een hele tijd heen zo'n Duchamp en noem het op. Heel veel mensen zijn eigenlijk al Rilke, ja, heel veel mensen eigenlijk zijn bezig geweest, kunstenaars dus, met ja, waar begint kunstenaar, wat is mens zijn? Waar is de grens? Wat maakt ons tot kunstenaar en wat ons tot kunstenaar maakt is dan inderdaad, dat je daadwerkelijk ook die discipline van zelfrealisatie, scheppend bezig zijn doet. Maar als je dus als mens tegen jezelf zegt, alles wat ik doe is scheppende arbeid, alles wat ik doe, doe ik in scheppend bewustzijn. Dan ben je al getranscendeerd en dat woord wil ik zo even op terugkomen in het kader van Beyond.

Ida: Ja, oké, ik denk dat je dat best nu kan doen. Want wat bedoel jij met transcendentie? Wat bedoel je met transcenderen? Moeilijk woord dus ik vind het wel belangrijk dat je dat even toelicht en uitlegt. 

Madama: Nou ja, ik vind het zo mooi dat ik dus net ook in het prachtige boek van de zoon van Mark Rothko, Christopher Rothko zou ik iedereen aanraden, die dus over zijn vader schrijft en zijn werk. Je hebt dus kunsthistorici gehad die dan zeiden Oh ja, het zijn gewoon een stel vier rechthoeken en ze zijn een beetje op elkaar gestapeld. Nou, hij ging daar echt helemaal  tegenin, hij ging daarvan op tilt omdat het ook heel vaak voorkwam. Dus wat noemt hij nou transcendent? Hij zegt: het werk van mijn vader transcendeert de uiterlijke vorm dus in dit geval, van een rechthoekje. Want het ging hem Rothko dan, maar ook mij, hè, mijn werk om voorbij transcendent, eigenlijk voorbij en Beyond, hetzelfde woord een bepaalde manier, voorbij de zichtbaarheid van de vorm dus een rechthoek, maar ook in mijn geval. Ik zal zo even een paar voorbeelden noemen. Je transcendeert dus de fysieke dagelijkse benoeming zou je bijna zeggen van wat iets is. Dus je daagt de kijker uit om voorbij die vorm, wat het ook mag zijn hè, daar in te gaan en te voelen, de energie. Ik heb altijd al gezegd kunst is levensenergie en scheppende arbeid komt weer terug. Omdat dus degene die dat gemaakt heeft met heel zijn ziel, met heel zijn intentie geprobeerd heeft om. Ja, je zou bijna zeggen zo compact mogelijk als vorm toch iets door te geven van de eeuwigheid. Dus je gaat iets heel geks, een contradictie aan, iets wat eigenlijk heel aards is en gewoon verf of materie of een vorm. Je gaat die uitdaging aan en dus ook voor de kijker, van kijk er doorheen, voel de energie, voel Beyond de vorm en voel dan de energie. Eventueel emotie, maar energie vind ik dan toch een mooier woord ervoor omdat dat wat neutraler is. Het hoeft geen emotie te zijn, maar meer een gewaarwording, een gewaarzijn. Van welke realiteit en waar brengt die kunstenaar mij nou eigenlijk naar toe?

Ida: Ja, dat is iets wat ik zeker herken. Ik herinner me de prachtige expositie van Rothko in het toen nog Haags Gemeentemuseum. En je stond daar voor die enorme, prachtige doeken. En ja, die kwamen zo bij je binnen. Je voelde die enorme energie. Inderdaad, dat is het juiste woord.

Schilderij: Time of Season, February-Beauty, acryl op doek, 60 x 80 cm, 2008

Madama: Ja, ik heb daar ook nog een prachtig gedicht over gemaakt. Misschien kom ik er zo op terug om dat nog voor te lezen. Maar even naar aanleiding van één van mijn werken. Ik dacht toevallig vanochtend nog aan mijn één van mijn laatste werken, de White Rose of Translucent Radiance. Nou wat zie je, op de website zal je dat beeld ook zien. Je ziet dus een grote witte ring. Echt heb ik heel hard aan gewerkt. Zo puur mogelijk wit licht. Maar dat witte licht dat is gelardeerd met allemaal kristalletjes en parel moertjes, dus dat glinstert helemaal. Als daar licht op komt, dan is het eigenlijk meer dan het witte licht. Dus vandaar het woord translucent, translucent, lichtdoorlatend, radiant straling. Dus je ziet een ring en in die ring zie je een spiraal. Dan denk je al ja, het is een roos. Ik noem het ook roos van licht is het ook, maar daarachter zitten zoveel gedachten. Ten eerste is het al ontstaan op een serie Time of Season bij mij in mijn tuin in Paradama De Esperanza is een vijver en toen ben ik daar voor gaan zitten van nou ik wil de bron. Ik wil vijver. En daar heb ik een hele serie van gemaakt en op een gegeven moment dacht ik, na een aantal jaren van ja het komt er nog niet uit, die bron komt er nog niet uit. En toen ben ik dus die witte ring daaroverheen gaan maken en heb ik ook rond die witte ring en die spiraal die daarin zit allemaal roosjes. Ja, Galaxy’s noem ik ze, want die witte roos, die ring, dat is voor mij dus eigenlijk een compacte vorm, zoals Rothko bij wijze spreken de rectangle had, de rechthoek. Zo heb ik dus vaak de cirkel en vaak de open cirkel.  Mijn kracht cirkels. Alles gaat over die openheid in die cirkel van oneindigheid. En die cirkel staat voor een vortex, dus een kracht, een kracht energiecentrum. En de spiraal is natuurlijk altijd het symbool van, niet alleen symbool, maar ook de werkelijkheid, dat alles in een spiraal vorm zich voortplant. White Rose of Translucent Radiance En die roos, dat witte licht dat straalt je tegemoet. Ik werk er elke dag mee, want het witte licht staat natuurlijk voor zuivering. Maar toen dacht ik vandaag van nou, stel nou dat de kijker dus niet oppervlakkig denkt oh ja, een witte roos, als je al een roos ziet. Ik heb trouwens ook kleine roosjes er in zitten, kleine schattige roosjes. Maar dat je dus in die opening gaat,bij die spiraal. En net als een MRI scan, je gaat helemaal door dat middelpunt, door dat open centrum heen en je laat dat witte licht heel langzaam hè. Dus ga in die tunnel van dat witte licht en voel dat het witte licht, iedere cel van je aura, iedere cel van je energielichaam. Je gaat dus met je geest, met je intuïtie, met je lichtlichaam, met je hele verbeelding ga je dus door dat centrum en je gaat helemaal dwars als in een tunnel door dat witte licht. En je laat die witte straling van die roos, laat je helemaal jezelf verrijken. Je voelt dat je als het ware wordt geraakt in de kern hè. En ze zeggen ook wel het is in de roos hè? Dus dat was ook voor mij een beetje de dubbele betekenis van in de roos. En een andere betekenis van In de roos is sub rosa. Het is een geheim he sub Rosa, We praten er niet over, want in feite wat je dan ervaart als je werkelijk in dat schilderij gaat en het dus niet als vorm ervaart, maar als energetisch compact beeld van een energetisch iets wat als het ware een Galaxy kan zijn. En al die kleine roosjes op dat veld zijn ook Galaxy’s en het zijn sterrennevels en het is oneindig groot. Het is niet zomaar zestig bij tachtig. Nou, als je op die manier dus een kunstwerk kunt ervaren en accepteert dat het is Beyond art dus vorm en spirit in de zin van dat jij moet er aan deelnemen. Het is dus geen vorm, maar het is iets wat stroomt en wat je niet kunt vastleggen eigenlijk.  En de I Am is jouw eigen deelname aan dat scheppingsproces.

Schilderij: WhiteRose of Translucent Radiance, Beauty, acryl op doek, 60 x 80 cm, 2008-2022

Ida: Ja, ik vind het heel boeiend, want ik zie dat schilderij elke dag. Ik heb het nog nooit op die manier ervaren. En door jouw verhaal voel ik ineens dat ik inderdaad in een soort tunnel van licht terecht kom en dat dat ook een hele zuiverende werking heeft. En precies ook wat jij vaak zegt, dat is, dat je streeft naar zuiverheid. Dat je voelt dat je als het ware, het is bijna een Star Wars ervaring, dat je in zo'n tunnel terechtkomt van licht. En ja, ik weet ook niet precies waar ik nog uitkom. Maar het geeft een enorme dimensie aan inderdaad een schilderij dat op zich niet eens zo groot is, zestig bij tachtig, maar wat nu ineens een compleet andere lading krijgt en een compleet andere betekenis.

Madama: Ja, nou, dat is precies wat ik bedoel. Dat is mijn verwantschap ook met Rothko. En natuurlijk met meer kunstenaars, hè, dat je, Beyond de vorm, de vorm transcendeert. Nou en daar, daar gaat eigenlijk dat hele boek van hem over. Hoe kun je dus iets wat nou ja, bijna simpeler dan een rechthoek kan ongeveer niet. Het werd hem ook wel eens verweten natuurlijk, maar de gelaagdheid en zijn emotionele leven, daarom noemde hij het ook sacraal in feite. Het is helemaal niet abstract, dus als het al iets is, is het sacraal. Nou, daarom noem ik mijn werk ook Modern Sacred Art. Niet omdat er allemaal engeltjes of wat dan ook op staan, maar Sacred in de zin nogmaals van heel wording. En het wit. Kijk, het wit is iets wat al in mijn hele oeuvre voorkomt. Ik heb een serie gemaakt van negen werken, dacht ik. Het witte licht. Ik heb een hele grote het oer licht gemaakt. Het witte licht, het eerste licht. Het witte licht staat eigenlijk ook altijd voor het punt van oorsprong. Je kunt ook voorstellen uit het witte licht komen alle kleuren, komt het prisma. Dus als je daar al die kleuren komt uit het pure witte licht. Maar het is in feite niet eens wit licht, het is meer dan dat. Dan kun je ook in verschillende mystieke boeken lezen dat het witte licht staat eigenlijk voor het onvernietigbare principe van ja, Ik heb hier eigenlijk geen woorden voor hoor, maar ik probeer het principe van oorzaakloze dus een scheppings geschenk hè. De oorzaakloze oorzaak die, als je dan al wil vergelijken, is als het ware met het witte licht. Wit in de zin van transparant eigenlijk dus niet wit als kleur tegenover zwart en zo, maar wit in de zin van kleurloos, transparant. Daarom zeg ik ook altijd. Je bent een soeverein domein, een kristallijn domein. En soeverein wil zeggen dat als wij inderdaad geschapen zijn naar Gods beeld, dan is dat witte licht het oersymbool van Gods beeld, dus het Goddelijk Zelf. Het witte licht drukt zich uit en vermeerdert zich belangeloos. Oorzaakloze oorzaak heeft helemaal geen reden. Maar het is een innerlijke werking, zoals een kunstenaar ook totaal zonder enige vraag schept. Van daaruit voel jij in jezelf een kracht. En die kracht, De één zegt God, de ander zegt Christus, de ander zegt Krishna. De ander zegt het heldere licht, zoals de boeddhisten. Die willen dat dus niet aan een entiteit op die manier relateren. Snap ik. Hè? Het gaat erom dat dat principe in jou leeft, dus het witte licht, een kern dat er eigenlijk gratis is, heeft niks met de economie en met de wereld. Met je persona is puur om het maar heel begrijpelijk te maken: de levenskracht, de levensenergie. Nou en dat is eigenlijk waar zowel, vind ik dan, mensen als Rothko en andere grote kunstenaars naar hebben verwezen van Joh, we zijn niet het aardse, we zijn, wij nemen waar vanuit iets dat inderdaad de waarnemer heet, de getuige in ons en dat is het witte licht. En dat witte licht deelt zich in allerlei vormen, maar heet eigenlijk de Ene, ik noem het meestal de Ene. The One who gets the work done. Dus jij bent als persona maar een soort penseel. Of nou ja, noem het maar een uitvoerder van een innerlijke werkelijkheid. En dat geldt absoluut dus niet alleen voor een kunstenaar, maar voor ieder mens die in zichzelf het wezen van zichzelf wil realiseren en ontmoeten. En dat kan. En kunst is daarvoor een prachtig middel, maar je kunt het ook doen door gewoon integer te leven.

Ida: Ja, je hebt het onder andere gehad over Mark Rothko, de beroemde schilder uit Amerika die ook in zijn werk in feite zichzelf als persoon overstijgt. En ik zei net al even we zijn naar de expositie geweest in 2014 in het Haags Kunstmuseum en dat maakte een enorme indruk.  En naar aanleiding daarvan heb jij ook een heel mooi gedicht geschreven en ik denk dat het interessant is als je dat nu zou voorlezen.

Madama: Nou, dat zou ik inderdaad heel graag willen, want met name zijn werk, maar ook nogmaals het boek van zijn zoon Christopher Rothko. Zo bijzonder hoe hij daarin dus de meerwaarde, de Beyond waarde en de transcendentie van de kunst uitlegt door de enorme overgave die Rothko had aan zijn werk. Hij was dus in feite niet eens als vader. Sowieso was hij al vroeg gestorven, maar ja, ook een kluizenaar ergens. Maar goed, ik zal het voorlezen. 

Sacrale Openbaringen 

Opgelost

in het zwarte duister

in stralend verborgen luister

in donkerblauw

in bruingroen

flitsend licht

ogen dicht

waar in de ruimte van de zaal 

het ruim opgeschuimd

door rafelige grenzen 

van het onbegrensde

waar in de ruimte van de ziel 

bevind ik mij

vrij 

paarsblauwe transformaties

roodomrand vierkant

in 1 heid 

de dood voorbij

rakend het sacrale in mij - wij

doopvont en offer

bloedrood  Rothko wonder

wijn van Zijn

de verf voorbij.

Madama, den Haag – Maria Hoop

Ida: Ja, heel mooi, want in dit gedicht komt dus ook eigenlijk een paar keer het woord Voorbij Beyond naar voren dat je inderdaad voorbij de vorm, voorbij de persoon, voorbij gaat. Maar daardoor kom je in feite bij de kern terecht. 

Madama: Ja, en daarom vind ik ook, en ik weet zeker dat dus Rothko onder andere,   gelukkig zijn er ook veel anderen dat ook trouwens in de kosmische renaissance en in de Renaissance Michelangelo. Kijk, ik denk zelf dat als een kunstenaar zijn leven geeft en what else is there to give, dat je echt je leven hebt gegeven, gewijd aan het uitdrukken van essentie en dat je dat natuurlijk in de eerste plaats doet om jezelf vorm te geven. Je eigen mysterie, je eigen pad. Maar dat je ook bewust bent dat het jezelf overstijgt, dat Beyond. Het is Beyond, Beyond you beyond even the human.  Het is een levenskracht, een levensenergie. Het scheppende zelf, het oer licht, hoe kun je het allemaal noemen, die door jou heen, en daar ben jij dan, op dat moment de sjamaan van, bij wijze van spreken. Ik denk dan ook ineens aan Van Gogh, dat die levenskracht die je soms zo mist in het dagelijks leven, je ziet iedereen in die betonnen dorpen, in het geld gezeur en noem het op allemaal. En dan wil jij met jouw tedere ziel, maar ook je angstige ziel en ook je onzekerheden en noem het op wat iedereen heeft. Dan denk je  maar er is toch zoiets als een reden van bestaan? En dat is niet een tastbare reden. Ik kan het niet vasthouden. Het is impermanent, zoals de boeddhisten altijd zeggen hè, everything is change. Alles is inpermanent is, is voorbijgaand. Maar wat is dan dat onvergankelijke stukje waarvan je toch zegt dit ben ik? En dan weet je dat dat niet je persona is, niet wat je alleen maar lekker vindt of niet lekker vindt. Maar dan voel je dat het leven door je heen stroomt. En kunst en kunstenaars die zich inderdaad hebben ingezet om dat op die manier door te geven, ja, die willen dat die oer beleving van het deelnemen aan het scheppende zijn. Je zou bijna zeggen de eucharistie daarvan, het eten van dat wonder en dan los van welke uiterlijke kenmerken dan ook, maar echt door een individueel offer doorgeven.

Ida: Ja Madama, ik denk dat we vandaag ook weer een heel mooi thema hebben uitgewerkt. Wat ook teruggekomen is. Wel degelijk ben je ingegaan op wat dat nieuwe schilderen nou betekent, wat het Beyond betekent en hoe je inderdaad vanuit die kern, je leven vorm kan geven?

Madama: Ja, nou, dus daarom hebben wij het ook Beyond Art and Spirit I Am  genoemd omdat in feite gaat het om deI Am die aanwezigheid in jezelf, in ieder mens, in ieder mens. Ieder mens heeft dus die witte vonk, die Godsvonk, die heilige hostie, het maakt me eigenlijk helemaal niet uit hoe je het noemt. Ieder mens heeft dat scheppend bewustzijn. En op moment dat je dus nu gaat leven vanuit het feit wat ik doe vandaag, maakt niet uit wat je doet, stofzuigen, maar ook hele moeilijke dingen, zakendoen of bevallingen doen of wat dan ook. Alles, weet je van wauw, Ik ben op dit moment drager van iets dat universeel is, dat scheppend is omdat het zich voortplant en bewustzijn is omdat ik het beleef.