Blog

The Diamond Sun/Granadinas, acrylic on 2 sides painted unframed canvas, 100 x 122 cm, 1997

Afl. 21 Een Nieuwe Taal die Tederheid Wuift.
Klik HIER voor YouTube filmpje

Ida: Madama. Vandaag ga jij een gedicht voorlezen 'Transparant', maar dat is een titel die eigenlijk al heel lang met jou meegaat. Je hebt op de Rietveld Academie al gezegd 'ik ben transparant' en dan praten we over bijna vijftig jaar geleden. Bovendien heb je met dat gedicht ook performances gegeven in het Stedelijk Museum Amsterdam en in de Melkweg en heeft het een hele, ja diepe betekenis. Misschien kun je eerst even iets vertellen over de context van het geheel.

Madama: Ja, nou ja, het mooiste is natuurlijk als ik het voorlees. Mijn eerste boekje heet 'Ik ben Transparant' in 1969 inderdaad, de Rietveld Academie als overgang van het eerste naar het tweede jaar.

En dat was natuurlijk al een heel raar iets dat je dat dan doet in plaats van nou ja, ik dacht al Jezus, hoe moet ik nou ooit nog wat tekenen? Want Ik ben Transparant. Ik zag alles als lijnen. Achteraf gezien begrijp ik dat dat dus frequenties zijn, maar ja, je wist van niks. En het volgende was ook dat in Rilke, dat gedicht van Rilke 'de aarde is transparant'. Dat is ook iets wat mij altijd heel erg heeft beziggehouden, heb ik al eerdergenoemd Podcast 10. En ook het gedicht van Achterberg gaat ook over transparant. En nou ja, en al die performances, want het is een inwijdingsritueel. Zo heb ik het eigenlijk beleefd dat toen ik dat gedicht doorkreeg hè, zullen we maar even tussen aanhalingstekens zeggen, want ja, zo dacht je helemaal niet in die tijd nog. Je dacht gewoon een gedicht en je wist dat het meer was dan alleen een gedicht, maar wat het nou was. En op een gegeven moment voelde ik, het is een inwijding. Toen ik al iets meer over mystiek hoorde. En ik heb het ontzettend veel gezongen, inderdaad geperformd, meegedragen  ik ga het voorlezen en dan wil ik het eigenlijk eerst in het geheel doen en dan later Ida, kun je er vragen over stellen, want anders breken we misschien de trance. Het is een soort trance gedicht en dan vind ik het heel leuk om daar wat meer theoretisch inhoudelijk op door te gaan. Een exegese zoals dat heet.

Transparant

Duizend woorden droom
sluimerend schuim
trilling, klank
blauw
gevat in het nostalgisch ritme
van de zee.

Een spiegel een spiegel
waar wacht ik op
gesluierd lacht het gezicht
van de maan 
schitterend
als een diamanten zon
op het laatste terras

langzaam land
venus strand

Een nieuw gebied
zonder woorden
het innerlijk verband
ontvangen langs
lijnen van intuïtie.

Aangeraakt door een engel
een stem bereikt mij
uit regionen weerspiegelende
oneindigheid
kom, kom,  kom
de zin wordt tot een dans
van reigers komend
uit regendalen grijs

Er is een rivier van plezier
stromend
uit een onbekende bron
door het innerlijk 
paradijs

Dans, dans, dans
mijn ziel
in trance
voorbij de pijn van dood zijn
de dood is een rood vuur
brengt jou opnieuw tot leven.

Je bent transparant
verlicht
door het goud
van de zuivere geest.

Je bent niet meer
alleen
ondeelbaar 
één
een inwendige ster.

Er is een krans
een  regenboog
voorbij 
de tijd
de horizon.

Daar
waar ik jou heb ontmoet
als mijn ware zelf
mijn ziel, mijn vrouw
draagster van mijn ongeboren 
wezen…

Je bent het lichaam
van mijn gedachten
je bent het tastbaar 
gezicht van mijn gedicht
zo dicht, dicht
dichter bij mij
ben jij, ben ik
dichter bij gratie
van jou
nu je mij omringt
als een innerlijke klank
gevangen verlangen
tonen
die samenstromen
in wisselend verband
een vreemde mengeling
van heimwee
vervulling
en melancholie…

Een geur van jasmij
ontstijgt
uit de open gebroken
sarcofaag
van eenzaamheid…

Ik ben niet meer alleen
ondeelbaar 
één
met jou die ik ben.

Diepste 
liefste
stilte
vreugde
ontstegen
vuur
gouden 
regen
rust
in beweging.

Een nieuwe taal
die tederheid wuift
nu de ziel de gratie ,de shakti
doorbreekt als een glimlach
op het gelaat van een geisha.

Ik ben die ik ben
ik ben overal
ik ben ruimte, zee, gezicht
haven, wind met de geur van amber.

Diep door droom en ziel
door de dans van zekere
droefheid heen
weet ik
de eerste sneeuw
smeltend tot
dauw
weet ik jou
te vinden in
het gezicht
aqua ruimte roze
prachtig blauw

Diep door droom en gevoel
weet ik
eeuwige
eerste 
liefde…

Ik dicht, ik schreeuw, ik huil
een hymne aan het leven
duizend maal in de ene
verweven…

Laten wij zacht zijn
laten wij onze dromen van schoonheid
realiseren door van de dag het feest van de geest
te maken.

with the glamour of your smile
to one another

langzaam

laat liefde de kracht zijn die ons verbindt
laat liefde de kracht zijn die overwint
laten wij steeds dieper doordringen
tot de kern, tot de vonk overslaat
waar mijn wezen, man noch vrouw
jou ontmoet en langzaam overgaat
in de staat die EENHEID heet

laten wij zacht zijn

langzaam.. langzaam.. langzaam…

Madama 1975 / 24-2 2024

Ida: Madama ik ben er eigenlijk stil van, want het is zo'n fantastisch, prachtig, ja ook diep en bewogen gedicht. Maar er zijn natuurlijk toch een aantal thema's die je eruit kunt halen. En in één van de eerste strofen heb je het over 'Een spiegel een spiegel. Waar wacht ik op? Gesluierd lacht het gezicht van de maan. Schitterend als een diamanten zon op het laatste terras'. En juist dat begrip diamanten zon, dat intrigeert mij. Ook omdat je een prachtig, tweezijdig beschilderd of ongespannen doek hebt gemaakt waarvan de ene kant ook inderdaad de diamanten zon is en de andere kant is Granadinas de dans. Maar daar komen we misschien nog op, maar misschien wil je daar iets meer over vertellen.

Granadinas/Diamond Sun

Madama: Ja, Granadinas wil ik toch wel alvast iets over zeggen, dus dat is een hele mooie dans. Dat zien jullie ook straks. Dan zie je ook al dus die dans dans mijn ziel in trance. En dat is zeker de andere kant van de diamanten zon. En de Granadinas is ook een heel bekend thema in de flamenco cultuur. Dat is een prachtige melodie. Carlos Montoya heeft het heel mooi gespeeld en natuurlijk diverse anderen. Maar het laatste terras wil ik eigenlijk eerst op ingaan 'op het laatste terras'. Later heb ik nog een gedicht gemaakt voor Nijinsky 'op het laatste terras waar nog leven mogelijk was' Op het laatste terras voor mij is eigenlijk zoiets van joh, deze aarde zoals hij nu is. Ja, dat is alsof ik al aanvoelde van nou laat maar zeggen, we zitten in een laatste beweging van iets wat vernieuwing moet. En die diamanten zon is daar eigenlijk het symbool van. Het is natuurlijk de maan, maar tegelijk dat diamanten, dat zit voor mij al in dat bewustzijn diamant bewustzijn van dat onvernietigbaar zelf. Dus ik wilde eigenlijk uitdrukken van dat je op dat laatste terras nog het enige wat we hebben is, ons vasthouden aan die diamanten zon die onvernietigbare kracht van licht.

Ida: Ja, want verderop in datzelfde gedicht zeg je ook dat dus het gaat over een 'nieuw gebied zonder woorden het innerlijk verband, ontvangen langs lijnen van intuïtie'. Ja, en dat is ook denk ik de mystiek van dit gedicht.

Madama: Ja, nou ja, je zegt het precies goed. Kijk ik ben dus begonnen in 1973, '74 wat ben je 23 jaar? Beetje   aan geslepen tot zeg maar zeggen '75. En daarna werd het mijn lijflied. Om het even zo te zeggen. En waarom? Omdat het woord transparant hebben we het er over gehad. Dus ik wist iets van ja, ik ben wel een lichaam. Dat is duidelijk. Dus nu zou je zeggen een 3d lichaam. Maar je intuïtie, dat is natuurlijk, komt uit een hele andere orde en daar gaat dit gedicht ook over. En straks hoor je ook de engel. Dus ik voelde mij voor het eerst en ook natuurlijk met mijn Indische achtergrond nog extra gestimuleerd dat ik wist dat er ook natuurlijk toch een hele mystiek zat aan. Ik zeg ook geloof ik ergens voorbij de rand. Dus het is niet het verstand, maar de intuïtie die jou in contact brengt met je diepste zelf. Dus dat is het eigenlijk. De eerste aanduidingen van nou ga maar je intuïtie volgen. Best eng was dat wel.

Ida: Ja precies.  Dat heb je ook inderdaad gedaan. En dat is ook een thema wat natuurlijk vaker terugkomt in jouw werk. Maar vooral ook dat 'dans, dans, dans mijn ziel in trance, voorbij de pijn van dood zijn. De dood is een rood vuur, brengt jou opnieuw tot leven'. Dat vind ik ook een begrip dat natuurlijk voor veel mensen ook misschien heel moeilijk te vatten is, namelijk dat de dood niet het einde is, maar weer nieuw leven brengt.

Madama: Ja, nou inderdaad de Phoenix gedachte. Dus uit de as herrijst. Kijk, de dood is natuurlijk een begrip wat een heel moeilijk begrip is. En natuurlijk pijn en afscheid en de dood in het klein van dingen die je moet loslaten en de dood in het groot. Nou ja, letterlijk hè, als iemand sterft of als iets sterft in jou wat je heel dierbaar is. Maar uiteindelijk is er geen dood. Uiteindelijk is er alleen transformatie en daarom schreef ik toen al een rood vuur. Ja, logisch, vuur is vaak rood. Maar het rood staat natuurlijk voor bloed, voor leven, voor iets wat je ergens al aanvoelde. Juist door die intuïtie dus. Je wordt uitgedaagd, de intuïtie is ook niet iets rationeel wat je kan pakken. Nou, de dood is ook iets wat. Ja, waar leidt die naar toe? En zeker ik met mijn twee keer bijna doodervaringen, minstens twee keer, wist al intuïtief dus dat dat het verder ging voorbij de horizon zeg ik ook ergens geloof ik. 

Ida: Ja en juist dat begrip van de dood, dat betekent ook dat je de thema van dit gedicht weer terugpakt, namelijk. Je zegt dan ook 'Je bent transparant, verlicht door het goud van de zuivere geest. Ja, je bent niet meer alleen, ondeelbaar één. Een inwendige ster.'

Optreden Stedelijk Museum Amsterdam, performance Transparant 

Madama: Ja, mooi. Nee, dat is het Transparant. Kijk, toen ik dat natuurlijk voor het eerst schreef, op de Rietveld heb ik het gevoeld. Intuïtief hè, zullen we maar weer zeggen. En ook toen ik het schreef wist ik dit is de waarheid, hè? Je wist ergens het leven is niet te pakken, het leven is niet te pakken, Het is transparant, maar alles wijst erop. Stof, stof, stof, materie, materie, materie. Dus je denkt ergens nou ja, ik ben kunstenaar, ik ben gek of zo. Maar door steeds meer verdieping in de mystiek want dit was natuurlijk duidelijk mijn eerste aanzet tot toestaan van een mystiek hè. Ik heb er eigenlijk geen ander woord voor, dus van wat is mystiek? Mystiek of metafysica kun je het ook noemen, dat je voorbij de rand van het verstand, van het kenbare materialistische gaat en dat je ook merkt dat het natuurlijk al in duizenden culturen vol zitten met die mystiek, maar dat wij, zeker in het Westen natuurlijk niet zo veel mystiek hebben. Maar als het ware, is dat een vakje Religie zal ik maar zeggen, of een vakje gedichten. Maar dat mystiek zo'n onderdeel is van het leven dat je in feite transparant bent. En wat gebeurt er op het moment dat je transparant bent? Dan verdwijnt dus die persoonlijke grens van Ik ben die, ik ben die, ik ben zo oud, ik ben zo oud, ik verdien zoveel, ik verdien zoveel. Maar je krijgt die eenwording, dat gevoel van: ik los op zoals lucht of zoals de rook van incense van een vuur. De rook de geur vermengt zich met de lucht en lost op. Nou, zoiets zag ik voor me. Dat leek me wel de ziel, maar dan wel met bewustzijn. Oftewel die zuivere geest, dat is het verschil dan dat er bewustzijn zit in die rook.

Ida: Ja, je hebt ook gezegd en dat vind ik ook een soort vooraankondiging, al van een heel belangrijk thema wat in al jouw werk terugkomt hè? Het Ik Ben. Maar daar heb je een prachtig stuk over geschreven, namelijk'Daar waar ik jou heb ontmoet als mijn ware zelf, mijn ziel, mijn vrouw, draagster van mijn ongeboren wezen'. Dan ga je nog door, maar dan kom je dus uit bij 'Ik ben niet meer alleen ondeelbaar één met jou die ik ben’.

Madama: Ja, nou, dat ongeboren wezen dat vond ik dus natuurlijk ook best wel heel spannend toen ik dat allemaal schreef. Want ongeboren is natuurlijk een ander woord voor onsterfelijk. Kijk, als jij sterft, dan ben je geboren. Nou, je kunt zeggen dat is dan onze persona, onze 3D lichaam. Noem het sterfelijk lichaam. Maar als je inderdaad transparant bent en ook dat je dus voelt ergens van ja, ik kom ergens vandaan en ik ga ergens naartoe. Maar dat ergens, dat gevoel van wie je bent, dat is eigenlijk iets wat je niet kan bevatten. Dus het is ook niet een vorm. Dus als iets geen vorm heeft, is het ongeboren. Het is ongeschapen, kun je ook zeggen, maar niet als niet bestaand dus. En dat is iets wat, nou ja, wat je ook in de Indiase cultuur ziet, de Atma, het is ongeboren, het is onsterfelijk. Dat zijn twee kanten van hetzelfde. De Christus in feite in die zin ook. Dus we hebben natuurlijk wel die kruisiging. Maar uiteindelijk gaat het natuurlijk om die opstanding, de echte Christus, is natuurlijk nooit gestorven en ook nooit geboren, maar is een inwonend essentie van ons Zijn dus oftewel het Ik Ben en het ik ben is weer die diamanten zon. Is dat onvernietigbare Ja, is allemaal moeilijk te begrijpen vanuit 3D, want al het vergankelijke is te vernietigen. Maar dat onvernietigbare? Waarom? Omdat het ongeboren is, omdat het onstoffelijk is en dus onsterfelijk. Dus kun je het dan nu heel simpel vertalen als Bewust Zijn. Dus het is puur dat is eigenlijk nog een te grof woord, frequentie, want zelfs frequentie ontstaat alleen maar op het moment dat je daar je aandacht op richt. Dus Consciousness, Supreme Consciousness zullen we dan maar even tot de hoogste graad verheffen, is de bron is dus iets wat niet iets is, maar IS.

Ida: Ja, en dat vraagt dus om zoals jij dat hier in het gedicht verwoordt, 'Een nieuwe taal. Die tederheid wuift nu de ziel de gratie, de shakti doorbreekt als een glimlach op het gelaat van een geisha Ik ben die ik ben, Ik ben overal. Ik ben ruimte, zee, gezicht, haven, wind met de geur van amber’. Ja, en dan komt het. Een van de mooiste strofen die echt iedere keer als ik hem hoor krijg ik alweer kippenvel. 'Diep door droom en ziel, door de dans van een zekere droefheid heen weet ik, de eerste sneeuw smeltend tot dauw, weet ik jou te vinden in het gezicht. Aqua ruimte, roze, prachtig blauw. Diep door droom en gevoel weet ik eeuwige eerste liefde'.

Madama: Ja dus dat is ook iets wat. Ja, ook een thema wat ik later ook nog meer verwerkt heb in andere gedichten. Kijk, je voelt ergens dat je ziet, ook in het gedicht dat ik lees. Nu, dat is ook typisch die unio mystica, om het met een deftig woord te zeggen de hieros gamos. Je weet niet wie is wie is het de bruid de bruidegom Is dat je kleinere zelf, je hogere zelf. Is het de engel? Wie? Wie roept mij hè? Want dat was ook in het gedicht Kom, kom kom, dat heb ik ook gevoeld van iets roept mij maar wat roept mij? Geen idee. Werkelijk. Want kijk, ik bedoel engelen. Dacht je vroeger ook van ja engelen, Kijk, nu weet je natuurlijk wel beter. Maar ja goed zoals ik tenminste ben opgevoed was engelen toch een soort sprookje en dus een engel roept je nou, hoezo hè? Maar dit zijn allemaal metaforen voor je lichtlichaam. Waar we het in de Doorbraak, dus de aflevering 19 zo uitgebreid over gehad hebben. Dus dat lichtlichaam dus jouw energielichaam, jouw meervoudige meer dimensionale zelf, die roept jou en die zegt Kom, kom, kom voorbij de grens, voorbij de dood et cetera. En dans, dans en dans  hoef je niet letterlijk te nemen als dansen, hoewel, mag ook maar als een beweging. Dus je komt uit de verstarring in de beweging en dan kom je in die droom, in die ziel. En dan, ja, ook als je liefhebt. Je bent verrukt, maar je kan ook in en in en in droef zijn als je weer een blauwtje hebt gelopen. Letterlijk een ander soort blauw dan ik bedoel. Maar toch hè. Dus die ruimtebeleving, dat versta ik onder het blauw, verdwijnt dan. En je krijgt 'you are feeling blue'. Maar dat hoort er allemaal bij. Want als je het niet durft te voelen, zowel het goede als noem het maar trieste, ja dan leef je niet, dan ben je er niet hè. Er is herfst en er is lente, dus we zitten in de dualiteit. Maar dwars daardoorheen is dan die eeuwige eerste liefde, die goddelijke kracht in jou.

Ida: Nou, dat is precies waar het gedicht ook mee eindigt. En dat vind ik ook zo mooi, dat je zegt 'laten wij zacht zijn. Laat liefde de kracht zijn die ons verbindt. Laat liefde de kracht zijn die overwint. Laten wij steeds dieper doordringen tot de kern, tot de vonk overslaat. Waar mijn wezen noch man noch vrouw, jou ontmoet en langzaam overgaat in de staat die eenheid heet. Laten wij zacht zijn, langzaam, langzaam’.

Optreden Stedelijk Museum Amsterdam, performance Transparant 

Madama: Ja, dat is heel mooi. Ook een klein beetje een connotatie naar dat prachtig gedicht van Henriëtte Roland Holst 'Laten wij zacht zijn voor elkander, kind'. Dus ik heb dat ook, maar ook pianissimo hè. Dus je weet die beweging, als je hem eenmaal toelaat, de intuïtie, ja, dan weet je ook dat het niet soms van de ene dag en zeker niet in die tijd toen ik het schreef '75  dat je dus nog een hele weg te gaan hebt. Nou, ik ben heel blij dat ik hem gegaan ben. Ik zou ook iedereen aanraden om dat heilig huwelijk in zichzelf van het Lichtlichaam, het Hogere Zelf, de ziel of hoe je het ook maar noemen wilt in combinatie met het Supreme Consciousness met je ongeboren wezen, met je onsterfelijke zelf. Dat je die dialoog aangaat en dat, nou ja, daar uit zich natuurlijk ook in je handelingen, in de kunst, in de poëzie, in de muziek, in alles wat je doet en dat je daardoor naar een nieuwe taal komt voor jezelf. Want zelf vind ik één van de belangrijkste zinnen van die opengebroken sarcofaag. Want toen ik dat   hele Egyptische mysterie van die open sarcofaag waaruit de geur van jasmijn ontstijgt, ja, dat is voor mij eigenlijk de kern. Want dan pas kun je transparant zijn.

Hierna zingt Madama het gedicht Transparant te beluisteren op de Podcast. Optreden Stedelijk Museum Amsterdam, performance Transparant